Kaldırma sistemi

Çelik halatlı kaldırma

Halat makaraları

Halatın çapı ve diğer özellikleri seçildikten sonra kancabloğunun konstrüksiyonunu yapalım. Halatı seçerken kabul edilen 4/2 donama göre kanca bloğu Şekil 1.1 ile gösterilmiştir.

Şekil 1.1, 4/2 donam kanca bloğununda;

1. Komple makara,

2. Kanca,

3. Travers ve kanca tutacağı,

4. Askı lamaları ve diğer aksam. görülmektedir.

Alman stardartı DIN de bu parçalar titizlikle standartlaştırılmıştır. Genelde hiç hesap yapmadan standartlardan seçilen büyüklüklerle kanca bloğu konstrüksi-yonunu yapmak imkan dahilindedir. Bu seçim firma stratejisine ve konsrüktörün tutumuna bağlıdır. Aşağıda bu iki varyantıda göreceğiz.

Halatlar kullanıldıkları yerlerde büyük kuvvetler altında çalıştıklarından halatın çalıştığı makara sistemininde işletmenin fonksiyonunu uzun zaman yerine getirme-si, yani ömrünün uzatılması için bazı konstrüktif önlemler alınmalıdır.

1. Halat akışının aynı yön eğimli olmasına dikkat edilmelidir (Şekil 1.2). Ters eğimli akışta halat değişik yönlerde eğilip büküleceğinden (Şekil 1.3) ömrü daha az olur.

2. Şekil 1.4 de istenilen ideal form "a" şeklidir. Bunun pratikte tutulması oldukça zordur. Örneğin tamburda. Fakat "b" şeklindeki konstrüksiyonda formül F( 1.1 ) deki şartlar yerine getirilirse ideal forma yakın konstrüksiyon yapılmış olur.

Burada dikkat edilecek husus kaçıklık açısının tanjant değerinin 1/15 den küçük olmasıdır.

1. Yivsiz tambur (düz silindir) hiçbir zaman kullanılmamalıdır. Düz tamburda halatın yüzey basıncı çok büyük olacağından , halat aşınması çok çabuk olacaktır. Tambur yüvlerinin yarı çap seçimleride standartlarda verilen değerlerden alınması önemle önerilir. Çünkü; küçük çap halatın sıkışmasına, büyük çapta yüzey basıncının boşuna büyük olmasına sebep olur. Özel konstruksiyonlarda standartlardan değer bulunamadığı hallerde yiv yarı çapı 0,53 ... 0,54 d_Ha alınması önerilir.

2. Bütün halat makaralarına, halatın sıçrayıp çıkmaması için, emniyet konstrüksiyonu yapılması önerilir.

Halat makaraları genelde kır veya çelik dökümden yapılır. Ağırlıktan kazanmak için tek tek imalatta kaynak ve seri imalatta dövme konstrüksiyonlar yapılır.

yuvarlatılacak

Halat makaraların geometrik ölçülerinin hesabı (Almancanın hakim olduğu memleketlerde) DIN 15020 ile yapılır. Burada s₁= d_Ma/100+10 mm ; s₂ =0,8.s₁ alınması önerilir.

Şekil 1.5 de döküm konstrüksiyon halat makarası görülmektedir. Halat makarasının anma çapı halat orta noktaları arası " d_Ma " olarak kabul edilir ve F( 1.2 ) ile hesaplanır.

dMa ³ h1 × h2 × dHa

dMa	mm	Halat makarasının anma çapı
h₁	1	Tahrik grubu ve halat çapı faktörü (Tablo 1.1)
h₂	1	Halat akışı faktörü (Tablo 1.2)
dHa	mm	Halat çapı

Tahrik grubu ve halat tipi faktörü " h₁ " Tablo 1.1 ile bulunur. Tablo 1.1 de görüldüğü gibi makara çapı en az halat çapının 10 katı kadar olmalıdır. F( 1.2 ) ile hesaplanan çap minimum çaptır. Makara veya tamburun çapının hesaplanan çaptan daha büyük seçilmesi halatın ömrünü uzatır.

Tahrik grubu	Tahrik grubu ve halat tipine göre çap faktörü h₁
	Tambur		Halat makarası		Denge makarası
	Dönen halat	Dönmeyen halat *)1	Dönen halat	Dönmeyen halat *)1	Dönen halat	Dönmeyen halat *)1
1Em	10	11,2	11,2	12,5	10	12,5
1Dm	11,2	12,5	12,5	14	10	12,5
1Cm	12,5	14	14	16	12,5	14
1Bm	14	16	16	18	12,5	14
1Am	16	18	18	20	14	16
2m	18	20	20	22,4	14	16
3m	20	22,4	22,4	25	16	18
4m	22,4	25	25	28	16	18
5m	25	28	28	31,5	18	20
Kepçe makaraları için vinç hangi tahrik grubunda olursa olsun 1Bm faktörü alınır.
*)1 Seri üretilen vinçlerde dönmeyen veya çok az dönen çelik halat faktörleri için dönen çelik halat faktör değerleri alınabilir. Yeteri kadar çabuk halat değiştirme zamanı ön görülmüşsede, az dönen halatlarda dönmeyen halatlar grubunda kabul edilir.