1 Kaldırma Sistemi
1.4
Vinç motorları
Vinçlerin
tahrikinde kullanılan elektrik motorları oldukça fazla istekleri yerine
getirmek mecburiyetindedirler ve işletme için çok önemlidirler. Bu istekleri şu
şekilde sıralayabiliriz:
·
Başlangıç momentleri çok büyük olmalıdır,
·
Kısa mola zamanı ile sık sık, işlemeye alınabilmelidirler,
·
Sık sık dönüş yönünün değişmesine karşın hassas olmamalıdırlar,
·
Özel hallerde gereken istekleri yerine getirmelidirler.
Vinç tahriğinde motor karakteristiğine göre, doğru akım motorlarının
kullanılması gerekmektedir. Özel haller dışında ekonomikliği ve temin edilme
bakımından, en çok alternatif akımla çalışan kısa devre asenkron elektrik
motorları kullanılır. Son zamanlarda kullanılan "frekans ayarlayıcıları"
yla bilhassa kısa devre asenkron elektrik motorlarının önemi dahada çok
artmıştır.
Elektrik motorunun seçiminde şu istekler en başta yer alır:
·
Kaldırma ve taşıma fonksiyonlarını yerine getirmesi,
·
Basit ve ekonomik olarak kumanda ve ayarlamayı yapabilmesi,
·
Ekonomik yönden konstrüksiyona uyması,
·
İşletme emniyetine uygun olması,
·
Bakım ve yedekparça bakımından avantajlı olması, v.s.
1.4.1
Doğru akım elektrik motoru
Doğru akım elektrik motoru vinç tahriklerinde
kullanılması gereken ideal motordur..
Doğru akım elektrik
şebekesi olmadı- ğından işletmeye almak için doğru akım jeneratörüne gerek
vardır. Diğer taraftan kumandası pahalı olduğu için, özel haller hariç bir çok yerde
kullanıl- masından vaz geçilmektedir.
Doğru akım elektrik
şebekesi olmadığından işletmeye almak için doğru akım jeneratörüne gerek
vardır. Diğer taraftan kumandası pahalı
olduğu için, özel haller hariç bir çok yerde kullanılmasından vazgeçilmektedir.Bu
motorların en belirgin özellikleri şunlardır:Yükün hareketine başlar- ken,
başlangıç momentleri etiket momentine göre 2,5 ile 3 kat daha büyüktür,Değişik yük
altında devir sayıları sabit denilecek kadar az değişiklik gösterir,
·
Gayet hassas kademelerde hız değişikliği elde edilir,
·
Frenleme gayet kolay yapılır. Motor şebekeden
ayrıldığı için kısa bir müddet jeneratör fonksiyonu gösterir.
· Doğru akım
motorunun moment-devirsayısı diyagramında (Şekil 1.1) motor karakteristiğine
bakarsak devir sayısının çok az değişmesine karşın momentin devamlı büyüdüğü
görülmektedir. Bu özelliğinden ötürü asansörlerde öncelikle kullanılırlar.
1.4.2
Alternatif akımlı elektrik motorları
Alternatif akımlı elektrik
motorları "Kısa devre-Asenkron motorlar" ve "Bilezikli
motorlar" olarak iki kısımda toplanır.
1.4.2.1 Kısa devre-Asenkron elektrik motorları "KAM"
Kısa devre-Asenkron elektrik motorları
"KAM" genelde gücü 15 kW kadar olan tahriklerde kullanılırlar. Normal
olarak bu motorların karakteristiğine göre yürüyüş motoru olarak
kullanılmamaları gerekiyorsada, ekonomik bakımdan büyük avantajları olduğundan
öncelikle ceraskalların bütün tahriklerinde kullanılırlar.
En büyük avantajları değişik kutuplu motorlar olarak
üretilebilmeleridir. Örneğin; 8 ve 4 kutuplu motorlarla 1/2 oranında hız elde
edilir. Bu avantaj yalnız motorun kutup bağlantısının değiştirilmesiyle oluşur.Bunun ekonomik bir avantaj olmasının yanı sıra komandasının da basit
olması çok yerde kullanılma sebeplerinin başında gelir.Kısa devre-Asenkron elektrik motoru- nun çalışmaya başladığındaki
bazı problemlerini azaltmak için çoğu yerde hidrolik kavramanın
kullanılması bazı özel haller dışında pek fayda vermez.
Son zamanlarda kullanılan "frekans ayarlayıcıları" kısa
devre-Asenkron elektrik motorlarının kullanılmasını dahada kolaylaştırmış ve
çoğaltmıştır.
Kısa devre-Asenkron elektrik motorunun Şekil 1.3 ile klasik elektrik
bağlantı şeması gösterilmiştir. Bu şemada motor bağlantıları açık olarak
verilmemiştir. Normal kısa devre- Asenkron elektrik motoru bağlantısı yıldız
bağlantı olarak yapılır.
1.4.2.2 Bilezikli elektrik motorları
Bilezikli elektrik motorları genellikle gücü 10 kW dan büyük olan
tahriklerde kullanılır. Tahrik gücü 10 ila 15 kW arasındaki tahriklerde,
bilezikli veya kısa devre elektrik motorunun kullanılması işletme şartlarına ve
müşterinin isteklerine göre seçilir.
Bilezikli motorların devreye sokulmasında oluşan yüksek akımın
etkisi motorun şebekeye üç fazlı direnç üzerinden bağlanmasıyla ortadan kaldırılır.
Motor devir sayısının yükselmesi oranında dirençte yavaş yavaş
devreden çıkarılır. Bilezikli elektrik motorunun devreye sokulmasında oluşan
yüksek akımın yanında başka bir faydalı özelliğide yüksek başlangıç momentinin
oluşmasıdır. Kullanılan dirençlerin ayarlanmasıyla işletme şartlarına göre
motorun karakteristiği uydurulur. Böylece belli bir arada değişen moment değeri
dirençlerin devreye sokulma ve çıkarılmalarıyla kolayca ayarlanır.
1.4.3 Elektrik motorunun çalışma oranı
"ÇO"
Elektrik
motorunun "Çalışma Oranı ÇO" motorun tanımında çok önemli değerdir.
Bu "vincin hareket süresinde" motorun hareket süresine göre
yüzde olarak ne kadar çalıştığını gösteren değerdir.
Vincin hareket süresi: Vincin bulunduğu yerden (A noktası) yükün olduğu yere hareketi (vinç
köprü, araba ve kanca), kancanın yükü alabilme durumuna gelmesi, sapanların bağlanıp
yükün kaldırılması, yükün gideceği yere hareketi, yükün indirilmesi, vincin
tekrar "A" noktasına gelmesi için geçen zamandır.
Çalışma Oranı ÇO: Vincin
hareket süresinde adı geçen tahriğin bu sürenin yüzde kaçında çalıştığıdır. Bu
Almanca "Einschaltdauer"
olarak adlandırılır ve "25%ED" olarak gösterilir. Biz bunu örneğin
"%25ÇO" olarak göstereceğiz.
Genel olarak bir değer
bilinmiyorsa, tahriklerde kabul edilen Çalışma Süreleri; Kaldırma tahriğinin çalışma
oranı: %25ÇO dır.
Araba yürütme tahriğinin çalışma oranı: %40ÇO dır. Vinç yürütme tahriğinin çalışma
oranı: %40ÇO dır.
Burada yalnız kaldırma motorlarının hesabını ele alacağız. İlerde
yürütme sisteminden sonra araba ve köprü yürüyüş motorlarının hesabını, sonrada
döndürme sistemindede döndürme motorlarının hesaplamasını örneklerle
göstereceğiz.
(Çift Kiriş Tavan Vinç) (Elektrikli Vinç) (Tavan Vinçleri) (Gezer Köprülü Vinç) (Monoray Vinç) (Transfer Cart) (Portal vinç) (Kuyu Vinci) (Şaft Vinci) (Gantry Crane) (Overhead Crane) (Traveling Crane ) (Tavan vinci firmaları) ( istanbul tavan vinci) (Portal Vinç Firmaları) (Gezer Vinç Firmaları) (Transfer Arabası)
